Θετικά Συμπτώματα Της Ψύχωσης

Τα θετικά συμπτώματα είναι τα πιο εμφανή συμπτώματα της ψύχωσης στον εξωτερικό παρατηρητή. Ο όρος «θετικά» δεν σημαίνει ευχάριστα ή βοηθητικά συμπτώματα. Πρόκειται για μη φυσιολογικές εμπειρίες που προστίθενται στη φυσιολογική νοητική λειτουργία. Περιλαμβάνουν τις ψευδαισθήσεις, τις παραληρητικές ιδέες, την παράνοια ή την καχυποψία και τις ιδέες αναφοράς.

Η ψευδαίσθηση είναι μια λανθασμένη αίσθηση στην απουσία ερεθίσματος. Μπορεί να αφορά την ακοή, την όραση, τη γεύση, την αφή ή την όσφρηση. Οι πιο συνηθισμένες ψευδαισθήσεις είναι οι ακουστικές, που προκύπτουν όταν το άτομο ακούει φωνές αλλά δεν υπάρχει κανείς που να μιλάει κοντά ή γύρω του. Αυτές οι φωνές μπορεί να τον καλούν με τ’ όνομά του, να σχολιάζουν τις κινήσεις του, να του δίνουν εντολές ή να κάνουν επικριτικά και σκληρά σχόλια για την συμπεριφορά του.

Όσοι πάσχουν από ψύχωση συνήθως αντιδρούν με ιδιαίτερες συμπεριφορές στα εσωτερικά αυτά ερεθίσματα: παραμιλούν, ψιθυρίζουν στον εαυτό τους, ή κοιτούν γύρω τους ψάχνοντας αυτόν που (τους) μιλάει. Δεν πρόκειται όμως για φανταστικές φωνές. Το άτομο που τις ακούει, τις ακούει σαν να είναι πραγματικές και ολοζώντανες, καθώς προέρχονται από δυσλειτουργία του εγκεφάλου και δεν είναι κατασκευάσματα της φαντασίας.

Παραληρητικές ιδέες ονομάζουμε τις ψευδείς πεποιθήσεις που υποστηρίζονται ακράδαντα από τον πάσχοντα και δεν συνάδουν με το πολιτισμικό του υπόβαθρο παρόλο που διαρκούν στο χρόνο. Τέτοιες ιδέες είναι (1) οι παρανοϊκές ιδέες, όταν εσφαλμένα κάποιος πιστεύει πως τον κυνηγούν ή συνωμοτούν εναντίον του, (2) οι ιδέες μεγαλείου, όταν πιστεύει κανείς πως προέρχεται από ανώτερη κοινωνική τάξη, πως έχει υπερφυσικές δυνάμεις, πολλά χρήματα, ιδιαίτερες γνώσεις ή σπουδαία φήμη, (3) το θρησκευτικό παραλήρημα, όταν κάποιος πιστεύει πως είναι σημαντικό πρόσωπο για τη θρησκεία, με ιδιαίτερες αρετές αγίων ή σημαινομένων εκκλησιαστικών προσώπων, (4) οι ιδέες περί νοσηρότητας, όταν κάποιος πιστεύει πως έχει καρκίνο, ή άλλη παθολογία και (5) οι παραληρητικές ιδέες ελέγχου, όταν ο ασθενής πιστεύει πως κάποιο άλλο πρόσωπο ή μια εξωτερική δύναμη ελέγχει τις σκέ

ψεις του, τα συναισθήματά του, ή τις κινήσεις του, για παράδειγμα, όταν πιστεύει πως κάποιος έχει επέμβει στη σκέψη του και του έχει κάνει μάγια. Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως αυτές οι ιδέες αναφέρονται και ως αλλόκοτες όταν είναι καθαρά αδύνατο να υποστηριχτούν. Ένα παράδειγμα μιας αλλόκοτης ιδέας θα μπορούσε να είναι η πεποίθηση πως το τηλεκοντρόλ της τηλεόρασης επηρεάζει την αίσθηση της όσφρησης.

Πρόκειται για ιδέες που διαρκούν στο χρόνο, για καλά εγκαθιδρυμένες πεποιθήσεις και όχι για φευγαλέες σκέψεις που περνούν γρήγορα και χάνονται από το μυαλό. Γι’ αυτό και δεν είναι σκόπιμο να προσπαθήσουμε να πείσουμε το άτομο που έχει μια τέτοια πεποίθηση για τη λανθασμένη βάση της πεποίθησής τους ή τη μη εγκυρότητά της.

Πολλά και διάφορα θετικά συμπτώματα μπορεί να συνυπάρχουν ταυτόχρονα. Αυτή την κατάσταση, που το άτομο βρίσκεται «εκτός επαφής με την πραγματικότητα», την ονομάζουμε ψύχωση. Και ψυχωτικός ορίζεται εκείνος που ζει την εμπειρία της ψύχωσης. Άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με τα θετικά συμπτώματα είναι η καχυποψία ή η παράνοια και οι ιδέες αναφοράς. Όταν το άτομο αισθάνεται πως δεν μπορεί να εμπιστευτεί τους άλλους, τότε μιλάμε για καχυποψία ή παράνοια. Συνήθως ο ασθενής έχει μια απροσδιόριστη αίσθηση πως οι γύρω του προσπαθούν να βλάψουν τη ζωή του.

Κι έτσι απομονώνεται και δεν ζητά βοήθεια, καθώς η καχυποψία από αίσθηση γίνεται πεποίθηση με το χρόνο και ο ασθενής παρουσιάζει παρανοϊκό παραλήρημα, χάνοντας την ικανότητα επαφής με την πραγματικότητα. Οι ιδέες αναφοράς τώρα, ξεδιπλώνονται όταν οι ασθενείς πιστεύουν πως οι άλλοι τους συζητούν ή ότι γεγονότα συμβαίνουν αποκλειστικά γι’ αυτούς χωρίς αυτό να είναι αλήθεια.

Πολλοί πιστεύουν πως η τηλεόραση ή το ραδιόφωνο αναφέρονται σ’ αυτούς ή προσπαθούν να τους στείλουν κωδικοποιημένα μηνύματα. Το ίδιο τελευταία συμβαίνει και με αναρτήσεις που οι ασθενείς βλέπουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι εγκαταλείπουν την παρακολούθηση της τηλεόρασης, ή την καταστρέφουν ή κλείνουν το λογαριασμό τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για ν’ αποφύγουν το δυσάρεστο και παραπλανητικό συναίσθημα των ιδεών αναφοράς.

Η φωτογραφία είναι λεπτομέρεια έργου της Μαρίας Γιαννακάκη