Νοητική Δυσλειτουργία

Με τον όρο αυτό περιγράφουμε τα συμπτώματα που επηρεάζουν κάποιες από τις σημαντικότερες νοητικές λειτουργίες, όπως η συγκέντρωση, η μάθηση, η μνήμη και ο προγραμματισμός.

Παρόλο που οι ασθενείς με ψύχωση συνήθως έχουν φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης είναι πιθανό να υπολειτουργούν σε νοητικές ικανότητες όπως η κατανόηση, η επεξεργασία και η ανάκληση πληροφοριών. Όλοι μας κάποια στιγμή μπορεί να ξεχάσουμε κάτι ή να είμαστε απρόσεκτοι, όμως τα άτομα με ψύχωση έχουν σοβαρότερου μεγέθους προβλήματα που διαρκούν περισσότερο. Δυσκολίες στην αφηρημένη σκέψη, χαμηλή προσοχή και συγκέντρωση, μειωμένη επεξεργασία πληροφοριών, προβλήματα με το λόγο, κακή μνήμη και δυσκολίες στον προγραμματισμό, συχνά συνυπάρχουν με τα αρνητικά συμπτώματα, όπως περιγράψαμε στην ανάρτησή μας στις 16 Μαΐου 2018.

Ακόμα κι αν η νοητική δυσλειτουργία δεν είναι έκδηλη, είναι πιθανό να συνεισφέρει τεράστια δυσχέρεια στην εργασία, στο σχολείο, στην ακαδημαϊκή επίδοση και γενικότερα στην καθημερινότητα του ανθρώπου που βιώνει την ψύχωση. Η νοητική δυσλειτουργία είναι κυρίως μια σιωπηλή διαδικασία που εμμένει στο βάθος του χρόνου και εύκολα περνάει απαρατήρητη. Είναι όμως εξαιρετικά επιβλαβής για τον άνθρωπο που υποφέρει από ψύχωση. Η εκτίμησή της γίνεται με ειδικές νευροψυχολογικές δοκιμασίες, που χορηγούν ειδικά εκπαιδευμένοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, ψυχολόγοι ή ψυχίατροι. Με την πάροδο του χρόνου και καθώς η νόσος εξελίσσεται, οι επαναληπτική αξιολόγηση μ’ αυτές τις δοκιμασίες μας υποδεικνύει τη βελτίωση ή την επιδείνωση των νοητικών συμπτωμάτων, ώστε να δίδεται μία όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστη πρόβλεψη για τη λειτουργικότητα του ασθενούς και κατά συνέπεια την έκβαση της νόσου του.

Στην ψύχωση, απαντώνται και δυσκολίες στην αφηρημένη σκέψη, δηλαδή, δυσκολίες στην κατανόηση πολύπλοκων εννοιών που απαιτούν πολυδιάστατη σκέψη. Για παράδειγμα, η κατανόηση αφηρημένων προτάσεων, όπως οι παροιμίες, δυσχεραίνει. Έτσι, οι ασθενείς με ψύχωση δυσκολεύονται να κατανοήσουν το νόημα φράσεων όπως, «ότι λάμπει δεν είναι χρυσός», «ότι δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια» και άλλων πολλών.

Αναλυτικότερα, στην ψύχωση,

ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ έχουν όσοι δεν μπορούν να εστιάσουν εύκολα σε μια σκέψη. Και όταν αναγκάζονται να το κάνουν, κουράζονται υπερβολικά. Μπορεί, για παράδειγμα, να αδυνατούν να διαβάσουν ένα βιβλίο ή να παρακολουθήσουν τηλεόραση για παραπάνω από λίγα λεπτά.

ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ έχουν όσοι δεν αναγνωρίζουν νόημα σε όσα παρατηρούν γύρω τους. Το σύμπτωμα αυτό γίνεται αντιληπτό καθώς η κατανόηση δύσκολων εννοιών δεν είναι τόσο βαθειά και ουσιαστική όσο ήταν στο παρελθόν και πολύπλοκες έννοιες δεν είναι τόσο εύκολα αντιληπτές πια.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΛΟΓΟ εμφανίζονται με δυσκολίες στη γραφή ή την ομιλία. Περιλαμβάνουν τη χρήση λανθασμένων λέξεων, νέων λέξεων χωρίς κάποιο αναγνωρίσιμο νόημα, ή λέξεων σύμφωνα με το πώς ακούγονται/προφέρονται αυτές και όχι σύμφωνα με το τι σημαίνουν.

Στην ψύχωση, η μνήμη είναι συχνά κάτω του μετρίου (ΦΤΩΧΗ ΜΝΗΜΗ), φαινόμενο που συχνά αντανακλάται στη δυσκολία εκμάθησης και ανάκλησης νέων πληροφοριών. Σπανιότερα, υπάρχει δυσκολία στην ανάκληση γεγονότων από το παρελθόν.

Τέλος, ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ προκύπτουν συχνά από τη γενικότερη δυσχέρεια στις νοητικές λειτουργίες: δυσκολίες στον προγραμματισμό μελλοντικών δραστηριοτήτων με λογική σειρά ή/και δυσκολίες στην κριτική ικανότητα και τη σωστή αξιολόγηση μελλοντικών σχεδίων. Είναι επίσης πιθανό, άτομα με ψύχωση και νοητική δυσλειτουργία να εμφανίζονται με αβεβαιότητα και δυσκολία προσαρμογής σε ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης.

Η νοητική δυσλειτουργία στην ψύχωση είναι άρρηκτα δεμένη με τη λειτουργικότητα του ατόμου. Όταν τα θετικά συμπτώματα παρέλθουν, όσο μικρότερος ο βαθμός της νοητικής έκπτωσης (και των αρνητικών συμπτωμάτων), τόσο καλύτερη η λειτουργικότητα στην καθημερινότητα των ασθενών μας. Κι αυτή ακριβώς η λειτουργικότητα καθορίζει αν το άτομο με ψύχωση παραμείνει «ασθενής» ή όχι στην υπόλοιπη ζωή του.

Για τις τόσο σημαντικές νοητικές λειτουργίες, λοιπόν, αξιολόγηση, διάγνωση, και θεραπευτικός σχεδιασμός με στόχο την ενδυνάμωσή τους, μόνο από ειδικούς. Απευθυνθείτε για περισσότερες πληροφορίες στην ομάδα μας στην Κλινική «Άγιος Χαράλαμπος».

Το έργο που απεικονίζεται εδώ, είναι του Νίκου Βαβάτση.