Κατάθλιψη

Τι είναι η κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που επηρεάζει αρνητικά το πώς οι άνθρωποι αισθάνονται, σκέφτονται και ενεργούν. Χαρακτηρίζεται από την ανισομέρεια των χημικών ουσιών του εγκεφάλου, τους νευροδιαβιβαστές και τα νευροπεπτίδια, οι οποίες δημιουργούν μια ποικιλία συναισθηματικών και σωματικών συμπτωμάτων. Τα άτομα με κατάθλιψη βιώνουν συνήθως ένα βαθύ αίσθημα θλίψης, κενού, κόπωσης ή / και σημαντικής απώλειας ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης για δραστηριότητες. Τα καταθλιπτικά επεισόδια συχνά ακολουθούν αγχωτικά γεγονότα όπως συζυγικά προβλήματα ή το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου. Η κατάθλιψη δεν είναι μια απλή περίοδος που κάποιος έχει «τις μαύρες του», ένα ελάττωμα του χαρακτήρα ή ένα σημάδι αδυναμίας. Είναι ιατρική νόσος και είναι θεραπεύσιμη.

Τύποι Κατάθλιψης

Υπάρχουν διάφορες μορφές καταθλιπτικών διαταραχών.

Η Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που επηρεάζουν την ικανότητα ενός ατόμου να εργάζεται, να κοιμάται, να μελετά, να τρώει και να απολαμβάνει τη ζωή, τα οποία μπορεί να κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά. Τις περισσότερες φορές, τα άτομα με μείζονα κατάθλιψη θα εμφανίσουν πολλά καταθλιπτικά επεισόδια κατά τη διάρκεια της ζωής τους, ενώ άλλα μπορεί να έχουν μόνο ένα επεισόδιο.

Η Επίμονη Καταθλιπτική Διαταραχή χαρακτηρίζεται από καταθλιπτική διάθεση που διαρκεί τουλάχιστον δύο χρόνια. Άτομα που έχουν διαγνωστεί με επίμονη καταθλιπτική διαταραχή μπορεί να βιώνουν επεισόδια μείζονος κατάθλιψης καθώς και περιόδους με λιγότερο σοβαρά συμπτώματα.

Η κατάθλιψη μπορεί να έχει και ψυχωσικά χαρακτηριστικά, όπως ανησυχητικές εσφαλμένες πεποιθήσεις (ψευδαισθήσεις) είτε ακουστικά ή οπτικά δυσάρεστα ερεθίσματα που άλλοι δεν μπορούν να ακούσουν ή να δουν (παραισθήσεις) Η κατάθλιψη μπορεί να ακολουθεί ένα εποχιακό μοτίβο, το οποίο χαρακτηρίζεται από την έναρξη της κατάθλιψης κατά τους χειμερινούς μήνες όταν υπάρχει λιγότερο φυσικό ηλιακό φως. Αυτή η μορφή κατάθλιψης είναι γενικά πιο ήπια την άνοιξη και το καλοκαίρι. Επιπλέον, η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια ή μετά την εγκυμοσύνη. Αυτή η εκδήλωση της κατάθλιψης βιώνεται από περίπου το 10-15% των γυναικών μετά τον τοκετό. Είναι πολύ πιο σοβαρό από τη συνήθη δυσθυμία μετά τον τοκετό, όταν πολλές γυναίκες αισθάνονται συναισθηματικά φορτισμένες από την ευθύνη της φροντίδας ενός νεογέννητου.

Η Διπολική Διαταραχή, που αναφέρεται και ως μανιοκαταθλιπτική διαταραχή, δεν είναι τόσο συχνή όσο η μείζων κατάθλιψη ή η επίμονη καταθλιπτική διαταραχή. Η διπολική διαταραχή χαρακτηρίζεται από αλλαγές στη διάθεση που συνήθως κυμαίνονται από υψηλά (π.χ. μανία) σε χαμηλά (π.χ. κατάθλιψη) επίπεδα. Ωστόσο, υπάρχουν άτομα με διπολική διαταραχή που δεν πάσχουν από κατάθλιψη. Αντίθετα, έχουν μανιακά συμπτώματα που εναλλάσσονται με φυσιολογικές διαθέσεις.

Πόσο συχνή είναι η κατάθλιψη;

Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή είναι μια από τις πιο συχνές ψυχικές διαταραχές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, περίπου το 6,7% των ενηλίκων στις ΗΠΑ βιώνουν μείζονα καταθλιπτική διαταραχή κάθε χρόνο. Οι γυναίκες έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες από τους άνδρες να βιώσουν κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Η κατάθλιψη επηρεάζει περισσότερα από 6,5 εκατομμύρια από τα 35 εκατομμύρια Αμερικανούς ηλικίας 65 ετών και άνω. Επιπλέον, 3,3% των εφήβων (13 έως 18 ετών) έχουν βιώσει μια σοβαρά εξουθενωτική καταθλιπτική διαταραχή. Ευτυχώς, είναι μια διαταραχή που θεραπεύεται αποτελεσματικά.

Ενδείξεις και συμπτώματα

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης δεν εμφανίζονται απαραίτητα ξαφνικά. Υπάρχει η πιθανότητα να εμφανίζονται σιγά σιγά, και να οδηγούν σε μια σταδιακή απόσυρση από τις δραστηριότητες της κανονικής ζωής. Η κατάθλιψη μπορεί επίσης να εκδηλωθεί σε συνάρτηση με ένα ξεχωριστό συμβάν, όπως θάνατο ή άλλη απώλεια, οικογενειακά προβλήματα, διαζύγιο κ.λπ.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της μείζονος κατάθλιψης είναι τα συναισθήματα θλίψης και απελπισίας, αν και δεν είναι μονίμως παρόντα. Κάθε άτομο μπορεί να τη βιώσει διαφορετικά όσον αφορά τη σοβαρότητα, τη συχνότητα και τη διάρκεια των συμπτωμάτων. Τα ακόλουθα είναι τα πιο κοινά συμπτώματα κατάθλιψης. Η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση προτείνει ότι συνιστάται επαγγελματική βοήθεια για όσους εμφανίζουν σταθερά τέσσερα ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα και για περισσότερο από δύο εβδομάδες:

Παρατεταμένη θλίψη ή ανεξήγητα κλάματα
Συναισθήματα απελπισίας, απαισιοδοξίας ή αδιαφορίας
Αίσθημα ενοχής, ανικανότητας ή αδυναμίας
Διαταραγμένη σκέψη – πεποιθήσεις που δεν βασίζονται στην πραγματικότητα
Ευερεθιστότητα, θυμός, διέγερση, ανησυχία
Απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης σε δραστηριότητες που παλαιότερα απολάμβαναν
Κοινωνική απόσυρση
Κόπωση και μειωμένη ενέργεια – αίσθημα επιβράδυνσης
Δυσκολία συγκέντρωσης, σκέψης ή απομνημόνευσης λεπτομερειών
Αδυναμία λήψης αποφάσεων
Προβλήματα ύπνου: αδυναμία ύπνου, άστατος ύπνος, ξύπνημα νωρίς το πρωί ή πολύωρος ύπνος
Σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλος, πεπτικά προβλήματα ή χρόνιο πόνος που δεν βελτιώνονται με τη θεραπεία
Αξιοσημείωτη αλλαγή όρεξης, είτε με σημαντική απώλεια βάρους χωρίς δίαιτα, είτε με αύξηση βάρους
Επαναλαμβανόμενες σκέψεις για θάνατο ή αυτοκτονία ή απόπειρες αυτοκτονίας – Άτομα με αυτό το σύμπτωμα θα πρέπει να λάβουν θεραπεία χωρίς καθυστέρηση!

Κατάθλιψη σε Ηλικιωμένους

Αν και συνδέεται στενά με την εξάρτηση και την αναπηρία στους ηλικιωμένους, η κατάθλιψη δεν αποτελεί φυσιολογικό μέρος της γήρανσης και προκαλεί μεγάλο πόνο για το άτομο και την οικογένεια. Οι ηλικιωμένοι με κατάθλιψη μπορεί να έχουν λιγότερο εμφανή συμπτώματα ή να μην παραδέχονται συναισθήματα θλίψης ή μελαγχολίας. Κάποια φάρμακα ή υποκείμενες νόσοι μπορεί να προκαλέσουν να βοηθήσουν στην εμφάνιση της κατάθλιψης.

Διάγνωση

Το θετικό είναι ότι ακόμη και οι πιο σοβαρές περιπτώσεις κατάθλιψης μπορούν να θεραπευτούν αποτελεσματικά και σχεδόν όλοι ανακουφίζονται από τα συμπτώματα. Όσο νωρίτερα ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο καλύτερα θα είναι τα αποτελέσματα. Ανάλογα με τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων, οι καταθλιπτικές διαταραχές συνήθως θεραπεύονται με φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία ή έναν συνδυασμό των δύο. Η θεραπεία που συστήνεται για κάθε άτομο εξαρτάται από την ηλικία του, τη γενική κατάσταση υγείας, το ιατρικό ιστορικό, καθώς και από τη σοβαρότητα της κατάθλιψης.

Φαρμακευτική Αγωγή

Συνήθως συνταγογραφούνται αντικαταθλιπτικά για να διορθώσουν τις ανισομέρειες στα επίπεδα των χημικών ουσιών στον εγκέφαλο, τους νευροδιαβιβαστές και κυρίως τη σεροτονίνη και τη νορεπινεφρίνη. Άλλες αντικαταθλιπτικές αγωγές δρουν στον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη. Οι ασθενείς είναι πιθανό να αισθανθούν βελτίωση μέσα στις δύο πρώτες εβδομάδες της θεραπείας. Ωστόσο, μπορεί να πάρει από δύο έως τρεις μήνες για να αντιληφθούν όλα τα οφέλη. Εάν δεν έχει υπάρξει αρκετή ή καμία βελτίωση μετά από μερικές εβδομάδες, ο γιατρός τους είτε θα αλλάξει τη δόση των φαρμάκων είτε θα προσθέσει ή θα αντικαταστάσει ένα από αυτά. Οι ψυχίατροι συνηθίζουν να συμβουλεύουν τους ασθενείς να συνεχίσουν την αγωγή τους μέχρι και έξι μήνες ή παραπάνω από όταν άρχισε η βελτίωση των συμπτωμάτων τους. Αν έχουν υπάρξει δύο ή τρία επεισόδια μείζονος κατάθλιψης, είναι πιθανό να συστήσουν μακροχρόνια αγωγή για να μειώσουν τον κίνδυνο μελλοντικών επεισοδίων. Κάποιες φορές οι ψυχίατροι χρησιμοποιούν άλλους τύπους φαρμάκων για να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών ή για να αποτρέψουν συγκεκριμένα συμπτώματα, όπως για παράδειγμα φάρμακα για τον ύπνο και το άγχος, αντιψυχωσικά, λίθιο και θυρεοειδικά.

Ψυχοθεραπεία

Για κατάθλιψη που κυμαίνεται σε ήπια ή μέτρια επίπεδα, η ψυχοθεραπεία ή η θεραπεία μέσω της συζήτησης, μπορεί να είναι η καλύτερη επιλογή. Ωστόσο, για πιο σοβαρή κατάθλιψη ή για συγκεκριμένα άτομα, η ψυχοθεραπεία συνδυάζεται με φαρμακευτική αγωγή. Η ψυχοθεραπεία πραγματοποιείται από ψυχίατρο, ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό, σύμβουλο ή από το ψυχιατρικό νοσηλευτικό προσωπικό. Παρέχοντας εκπαιδευτική και συναισθηματική υποστήριξη, η ψυχοθεραπεία επικεντρώνεται στο να βοηθάει τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν τα συμπτώματά και τα συναισθήματά τους, να αλλάξουν τις συμπεριφορές που μπορεί να συμβάλλουν στην κατάθλιψη και να βρουν αποτελεσματικές λύσεις στα ψυχοκοινωνικά τους προβλήματα. Η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) και η διαπροσωπική θεραπεία (IPT) είναι αποτελεσματικές για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Η CBT βοηθάει ανθρώπους με κατάθλιψη να αναθεωρήσουν τα αρνητικά πρότυπα σκέψης. Η IPT τους βοηθάει να κατανοήσουν να δουλέψουν τις προβληματικές σχέσεις που μπορεί να προκαλούν την κατάθλιψή τους ή να την επιδεινώνουν.

Συνοδές Διαταραχές

Πριν ή μετά την εμφάνιση της κατάθλιψης μπορεί να εκδηλωθούν κι άλλες ψυχιατρικές νόσοι, με τις οποίες η κατάθλιψη αλληλεπιδρά διαφορετικά σε κάθε ξεχωριστό άτομο. Σε κάθε περίπτωση, η συνοδές νόσοι πρέπει να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν. Κάποιες από τις ψυχιατρικές διαταραχές που συνηθίζεται να συνυπάρχουν με την κατάθλιψη είναι οι αγχώδεις διαταραχές, όπως η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΔΨ), η διαταραχή πανικού, η κοινωνική φοβία, η διαταραχή γενικευμένου άγχους (GAD), καθώς και οι διαταραχές κατάχρησης αλκοόλ και ουσιών.