Φάκελος »Αυτοκτονίες: Όταν Η Κρίση Οδηγεί Στα Άκρα

«Εγώ αν άκουγα για κάποια αυτοκτονία, έλεγα ότι αυτό είναι κάτι πολύ κακό και αναρωτιόμουν: Πώς μπορούν οι άνθρωποι να φτάσουν σε ένα τέτοιο σημείο; Κατάλαβα πως αυτοί που το κάνουν έχουν τους λόγους τους.

Και σε εμένα οι λόγοι προέκυψαν σιγά -σιγά. Ήρθαν, όταν έφτασα στο σημείο να μη βρίσκω δουλειά, και όταν δεν είχα πλέον τη δυνατότητα να προσφέρω στα παιδιά μου αυτά που χρειάζονται».

Ονομάζεται Κώστας και είναι 62 χρονών. Ήρθε στο Ηράκλειο, μετανάστης από τα χωριά της Βόρειας Ηπείρου πριν από 19 χρόνια. Όπως οι περισσότεροι, εργάστηκε σκληρά σε οικοδομές. Πριν από 2 χρόνια έχασε τη δουλειά του και σιγά – σιγά τη θέληση για ζωή. Τον περασμένο Μάιο, μίλησε στην κάμερα της «Έρευνας», για τις σκέψεις που κάνει όλο αυτό το διάστημα να δώσει τέλος στη ζωή του. Αν και τα 2 τελευταία χρόνια παρακολουθείται από ψυχίατρο και η κατάστασή του έχει βελτιωθεί, ωστόσο οι σκέψεις της αυτοκτονίας -όπως λέει-, δυστυχώς δεν τον έχουν ακόμη εγκαταλείψει.

«Σκέφτομαι μόνο τα δύο παιδιά μου, που σπουδάζουν και έχουν ανάγκη από έναν πατέρα. Με τη σύζυγο μου, η οποία είναι επίσης ασθενής παίρνουμε αντικαταθλιπτικά, κλεινόμαστε σε ένα δωμάτιο και λέμε «θα περάσει»… Όταν όμως δεν έχω λεφτά στην τσέπη, δεν μπορώ να φέρω ένα κομμάτι ψωμί στο σπίτι, τι να κάνω; Η σκέψη με πάει κατευθείαν προς τα εκεί», εξηγεί με κρυμμένο το πρόσωπό του από την κάμερα, θέλοντας όπως λέει να προστατεύσει τα παιδιά του, τα οποία, δεν γνωρίζουν τίποτα για αυτές τις σκέψεις.

Στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, η αύξηση των αυτοκτονιών αποτελεί μία θλιβερή πραγματικότητα. Μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2011, πανελλαδικά καταγράφηκαν 150 αυτοκτονίες. (Σ’ αυτές δεν περιλαμβάνονται όσες σχετίζονται με τροχαία κ.ά. ατυχήματα αφού τέτοιες περιπτώσεις δεν μπορούν να αποδειχθούν ως αυτοκτονίες). Εάν λάβουμε υπόψη μας ότι το 2010 οι αυτοκτονίες που καταγράφηκαν πανελλαδικά ήταν 500, το 2011 ο αριθμός αυτός αναμένεται να ξεπεραστεί.

Η Κρήτη είναι από τις περιοχές της Ελλάδας που παρουσιάζει αυξημένα ποσοστά αυτοκτονιών εξαιτίας παραγόντων που σχετίζονται με την οικονομική κρίση και την ανεργία. Συναντήσαμε την ψυχίατρο Εύα  Μαρία Τσαπάκη στο ιατρείο της στο Ηράκλειο και έδωσε απαντήσεις στα ερωτήματά μας.

«Η Κρήτη έχει πολλούς επιχειρηματίες και ένα υπόβαθρο λόγω τουριστικής ανάπτυξης και εμπορικής δραστηριότητας. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων αυτοδημιούργητων, οι οποίοι θέλησαν να κάνουν μια δουλειά είτε στον τουρισμό, είτε στις παρυφές του, χρεώθηκαν και τελικά βρέθηκαν εκτεθειμένοι λόγω της οικονομικής κρίσης όταν τα δεδομένα άρχισαν να αλλάζουν», λέει η κ. Τσαπάκη, και εξηγεί ταυτόχρονα το ρόλο που παίζει η ψυχοσύνθεση των Κρητικών: «Ο Κρητικός είναι κουζουλός κατά τον Καζαντζάκη. Έτσι λοιπόν μπορεί να είναι παρορμητικός στο να προβεί σε μία πράξη αυτοκαταστροφής. Ή να είναι περισσότερο περήφανος οπότε να μην θέλει να αντέξει την κατακραυγή της οικογένειας του και της κοινωνίας όταν έχει αποτύχει. Έτσι η εύκολη διέξοδος, εύκολη σε εισαγωγικά γιατί χρειάζεται και τόλμη, και ο Κρητικός είναι επίσης τολμηρός, είναι να πάρει τη ζωή του και να αποχαιρετήσει».

Στην Κεντρική Λαχαναγορά του Ηρακλείου, μέσα σε ένα χρόνο τρεις από τους τριάντα καταστηματάρχες της έβαλαν τέλος στη ζωή τους αγανακτισμένοι από τα αβάσταχτα χρέη. Ο Βαγγέλης Πετράκης ήταν ένας από αυτούς. Αυτοκτόνησε στις 13 Ιουλίου του 2010 με κυνηγετική καραμπίνα. Άφησε πίσω του τη γυναίκα του και τα δύο του παιδιά, την Μαρία και τον Στέλιο. Σήμερα είναι εκείνοι που έχουν αναλάβει να σώσουν την επιχείρηση προσπαθώντας να ανταπεξέλθουν στα τεράστια χρέη προς τις τράπεζες. «Ο πατέρας μου ήταν ένας άνθρωπος περήφανος, δεν είχε δώσει ποτέ δικαίωμα σε κανέναν. Έφτασε σε αυτό το σημείο διότι τον πίεζαν οι τράπεζες, το τραπεζικό σύστημα ήταν αμείλικτο απέναντι του, μέχρι και εισαγγελέα απειλούσαν να του φέρουν», λέει ο γιος του αυτόχειρα, Στέλιος Πετράκης Μαζί με την μητέρα του και την αδελφή του, κατέθεσαν μήνυση εναντίον τραπεζών καθώς και τριών φυσικών προσώπων με την κατηγορία της έμμεσης ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως.

Κρήτη 2011. Από τα Χανιά και το Ρέθυμνο ως το Ηράκλειο και το Λασίθι, το νησί έχει παρακολουθήσει μέσα σε λίγους μήνες μία πένθιμη πομπή δεκάδων αυτοκτονιών. Η στατιστική; Στην πλειοψηφία είναι άνδρες, 40-50 ετών, οικογενειάρχες, κατά βάση επιχειρηματίες. Απευθύνουμε προς την ψυ-χίατρο ένα τελευταίο ερώτημα: Μπορεί κα-νείς να το καταλάβει ποτέ; Υπάρχουν σημά-δια που μαρτυρούν πως κάποιος ετοιμάζεται για το αδιανόητο;

«Θα ήθελα να σας απαντήσω ναι, αλλά δυστυχώς η απάντηση είναι αρνητική», απαντά η κ. Τσαπάκη. «Για έναν έμπειρο παρατηρητή υπάρχουν συμπτώματα που μπορεί να ανάψουν το φωτάκι “SOS” δείχνοντας ότι ο άνθρωπος μας βρίσκεται σε κίνδυνο. Αυτά τα συμπτώματα είναι η καταθλιπτική διάθεση, η διάθεση να «φεύγει» ο νους. Ορισμένοι, οι οποίοι τελικά ολοκληρώνουν μία απόπειρα, έχουν αναφέρει σε ανύποπτο χρόνο την πρόθεσή τους, αλλά αυτοί δεν είναι η πλειοψηφία. Κυρίως οι άνθρωποι που αυτοκτονούν εξαιτίας οικονομικών προβλημάτων δε δείχνουν σημάδια, συνεχίζουν την καθημερινή τους ρουτίνα, αφήνοντας άφωνο το περιβάλλον τους όταν ξαφνικά προχωρήσουν σ’ αυτή την άγρια πράξη».