O Μύθος Του Ανίατου Της Σχιζοφρένειας

Η ψυχολογική διαταραχή, σύμφωνα με το μοντέλο της Συνθετικής Ψυχοθεραπείας, είναι το σύνθετο αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, μεταξύ άλλων, ενός φαύλου κύκλου αυτοεκπληρούμενων προφητειών που αναπαράγουν τις δυσπροσαρμοστικές σκέψεις και συμπεριφορές του ατόμου, των εμπειριών του παρελθόντος του, ιδιαίτερα της πρώιμης παιδικής ηλικίας και των σημαντικών σχέσεων με τους άλλους.

Το 1898, οι προοπτικές μιας επιτυχημένης ψυχοθεραπείας για τα άτομα με σχιζοφρενικά συμπτώματα ήταν ανύπαρκτες. Πολλοί ψυχίατροι περιόριζαν τη δραστηριότητά τους στη διάγνωση και τη θεραπεία.

Η ίαση της σχιζοφρένειας δεν υπήρχε. Κι αν κάποιοι «ανήθικοι» συνάδελφοι πρότειναν τη ψυχοθεραπεία των ψυχώσεων και της σχιζοφρένειας, επίσημα χείλη τη χαρακτήριζαν ως «άκρως επικίνδυνη γιατί ξύνει παλιές πληγές».

Η σχιζοφρένεια ήταν αντιληπτή ως «καρκίνος της ψυχής» και δεοντολογική συμπεριφορά θεωρούνταν το να συμβουλεύει ο ψυχίατρος τους συγγενείς του ασθενή να μην τρέφουν φρούδες ελπίδες για την ίαση του και να αποφεύγουν να δαπανούν χρήματα σε ανώφελες θεραπείες.

Οι θεραπευόμενοι, και ιδιαίτερα όσοι εμφάνιζαν συμπτώματα παρανοειδούς σχιζοφρένειας, οι οποίοι είναι εύλογα ευαίσθητοι στη λεκτική και μη λεκτική συμπεριφορά του θεραπευτή τους, καθώς και οι συγγενείς έπαιρναν πολύ γρήγορα το μήνυμα ότι θεραπευτής τους είναι ιδιαίτερα απαισιόδοξος για την έκβαση της θεραπείας.

Αυτό οδηγούσε στο γνωστό σύνδρομο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας: ο ψυχίατρος προέβλεπε ότι ο σχιζοφρενικός ασθενής θα πάει από το κακό στο χειρότερο¨ η κοινοποίηση αυτής της πρόγνωσης, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, στον ασθενή και στην οικογένεια του προκαλούσε άγχος και απελπισία, επιδεινώνοντας την κατάσταση του ασθενή. Με αυτό τον τρόπο η προφητεία γινόταν πραγματικότητα, επιβεβαιώνοντας στο μυαλό του ψυχιάτρου το αληθές της πρόγνωσης!

Όταν πάλι κάποιος «σχιζοφρενής» γινόταν καλά, οι ψυχίατροι αντιμετώπιζαν συνήθως το φαινόμενο της γνωστικής ασυμφωνίας, όπως το περιέγραψε ο Leon Festinger (1957): επειδή δηλαδή το γεγονός ότι «ο σχιζοφρενής έγινε καλά» συγκρούεται με την πεποίθηση του ψυχιάτρου ότι «κανένα σχιζοφρενής δε γίνεται καλά», ο ψυχίατρος μειώνει αυτή τη γνωστική ασυμφωνία με τη σκέψη ότι η διάγνωση της σχιζοφρένειας στη συγκεκριμένη περίπτωση του συγκεκριμένου ατόμου ήταν λανθασμένη.

Με αυτό το τρόπο διατηρείται ακόμη και σήμερα ο μύθος του ανίατου της σχιζοφρένειας. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια σε όλη τη χώρα πνέει ένας αέρας αισιοδοξίας όσον αφορά την πρόγνωση των ψυχολογικών διαταραχών, και πλέον, οι θεωρούμενοι ως ανίατοι σχιζοφρενείς όχι μόνο δέχονται διαφόρων τύπων ψυχοθεραπείας, αλλά και εμφανίζουν βελτίωση στα συμπτώματά τους.

Από τον Καθηγητή Ι.Ν.Νέστορος.